Η λέξη της εβδομάδας : Από το σύκο - στο συκώτι

Υπάρχει σχέση ανάμεσα στο σύκο, το συκώτι και το συκοφάντη;

Τι σημαίνουν οι φράσεις “μου κόπηκαν τα ήπατα”, “λέω τα σύκα σύκα και τη σκάφη σκάφη”;

γράφει ο Νίκος Σαραντάκος (www.sarantakos.com)

Το συκώτι, ένα από τα σπουδαιότερα ανθρώπινα όργανα, εθεωρείτο από την αρχαιότητα η έδρα του θάρρους, του θυμού και του φόβου. Η λέξη “λευκηπατίας” (ή λευχηπατίας), αυτός δηλαδή που έχει λευκό συκώτι, σήμαινε τον δειλό, αυτόν που δεν έχει αίμα στις φλέβες του, όπως θα λέγαμε σήμερα. Η αρχαιοελληνική σύνδεση του συκωτιού με το θάρρος και τον θυμό εμφανίζεται και σε άλλες γλώσσες: έτσι, στα ιταλικά και στα ισπανικά, η έκφραση “έχει συκώτι” (avere fegato και tener higado, αντίστοιχα) σημαίνει τον θαρραλέο άνθρωπο, αυτόν που “το λέει η καρδιά του”. Παρόμοια, οι Γάλλοι χρησιμοποιούν την έκφραση avoir les foies blancs (έχει άσπρο συκώτι) για να χαρακτηρίσουν τον δειλό τον λιπόψυχο. Ανάλογο είναι και το αγγλικό lily-livered. Στη νεοελληνική γλώσσα, λέμε μου κόπηκαν τα ήπατα (αξιοπρόσεκτη η διατήρηση του αρχαίου τύπου!) για να δηλώσουμε τον υπερβολικό φόβο, όπως λέμε μου έπρηξες το συκώτι σε κάποιον ενοχλητικό και μη χαλάς το συκώτι σου, δηλαδή μην θυμώνεις (για πράγματα ανάξια λόγου). Τέτοιες φράσεις βρίσκουμε και σε άλλες γλώσσες, λ.χ. στα ιταλικά λένε si mangia il fegato (τρώει το συκώτι του) για κάποιον που βράζει από το θυμό του, ενώ στα ισπανικά η έκφραση moler los higados σημαίνει ακριβώς “πρήζω το συκώτι κάποιου”. (για περισσότερες πληροφορίες 24grammata.com)

Στη Βαλύρα κάποτε …στο αλώνι στη σταφίδα …

Μέρες Αυγούστου στα χρόνια τα παλιά, τότε που ένα από τα κύρια εισοδήματα για την επιβίωση της αγροτιάς ήταν και η σταφίδα. Όλη η Βαλύρα ήταν στις σταφίδες και στα αλώνια. Θέρος τρύγος πόλεμος, ήταν το σύνθημα και τρέχανε όλοι με τα ψάθινα καπέλα, τις φαλτσέτες στο χέρι και τα καλάθια με τις κόφες, για τον τρυγητό. Πραγματικό πανηγύρι γινότανε στην καθημερινή αυτή ‘’εκστρατεία’. Όλοι, μα όλοι νέοι , γέροι, γυναίκες και παιδιά, στην πρώτη γραμμή της ‘’μάχης’’. Το τραγούδι και το καλαμπούρι δεν έλειπαν ποτέ από τους ‘’μαχητές’’ της σκληρής αυτής μάχης κάτω από τον καυτό ήλιο του Καλοκαιριού. Το μεσημέρι βρίσκαν ολιγόωρο καταφύγιο στον παχύ ίσκιο κάποιας συκιάς.Εκεί απολάμβαναν το φαγητό, που συνήθως ήταν κόκορας μαγειρευμένος με χυλοπίτες ή μπακαλιάρος σε σάλτσα, που έγλειφες και τα δάχτυλά σου. Συνάμα η τσίτσα με το κρασί και το λαγίνι με δροσερό νερό από τα πηγάδια, που κάθε περιοχή είχε και το δικό της. Άντε μετά και το επιδόρπιο, φρεσκότατο από τη συκιά. Εκείνα τα ανεπανάληπτα σύκα, που σήμερα έχουν σχεδόν εξαφανιστεί. Και μετά πάλι στον αγώνα μέχρι που να νυχτώσει. Τότες δεν υπήρχαν οχτάωρα. Το ωράριο στα χτήματα ήταν ήλιο με ήλιο και ο κόσμος άντεχε, ήθελε δεν ήθελε.

Ο αγωγιάτης, Βαλύρα-Βουλκάνο…

Τότες στα χρόνια τα παλιά δεν υπήρχε δρόμος για το Βουλκάνο.Ένα καλντερίμι συνέδεε τη Βαλύρα με τα ιστορικά μοναστήρια μας.Η άνοδος των πιστών, για να προσκυνήσουν την χάρη της Παναγιάς μας της Βουλκανιώτισσας, γινόταν ποδαράτα ή με αλογομούλαρα και γαϊδούρια.

Βρισκόμαστε στη 10ετία του ’50 όπου το κύριο μέσο μεταφοράς ήταν το τραίνο.Μητροπολίτης Μεσσηνίας ήταν ο αείμνηστος Χρυσόστομος Δασκαλάκης, ένας άνθρωπος που άφησε άριστες εντυπώσεις με το πέρασμά του από την ιερά μητρόπολη Μεσσηνίας,με το θεάρεστο έργο που επιτελούσε και τον αδαμάντινο χαρακτήρα του.

Ήταν παραμονή 15αύγουστου όταν ο Σεβασμιότατος Μητροπολίτης έφθασε από την Καλαμάτα με το τραίνο στο σταθμό της Βαλύρας . Από εκεί θα έπαιρνε όπως πάντα το ‘’ταξί’’ της εποχής, που δεν ήταν άλλο από κάποιο άλογο ή ένα μουλάρι κάποιου αγωγιάτη, ο οποίος έβγαζε το μεροκάματό του κάνοντας αγώγια προς το Βουλκάνο.

Εκείνη τη χρονιά αγωγιάτης δούλευε ο μακαρίτης πλέον, μπάρμπα Κώστας Σταθόπουλος, γνωστός με το παρατσούκλι, Σκαμπίλης. Ένας αγνός άνθρωπος που δούλευε σκληρά για να ζήσει τη πολυμελή φαμίλια του.

Στο σταθμό ‘’επιβίβασε’’ στο ‘’4χ4’’ όχημά του τον Δεσπότη και ξεκίνησαν το οδοιπορικό για το κάτω μοναστήρι του Βουλκάνου. Όλα πήγαιναν καλά και το άλογο καβάλα με τον Μητροπολίτη και τον αγωγιάτη μπροστά να κρατάει το καπίστρι στο χέρι, ανέβαιναν αγάλι – αγάλι την κακοτράχαλη διαδρομή . Κάπου στα μισά του δρόμου ξαφνικά το άλογο σταμάτησε και δεν το κούναγε ρούπι από τη θέση του. Μάταια ο αγωγιάτης τραβούσε τη τριχιά που έδενε το ζώο από το καπίστρι. Βρε ντε , άντε ντε , προχώρα που κακό χρόνο νάχεις παλιό αμανάτι. Τίποτα το άλογο, ακούνητο στη θέση του. Αγανακτισμένος τότε ο αγωγιάτης και γεμάτος θυμό του λέει: Προχώρα δαιμονισμένο, τάμπηξες λες και σε έχει καβαλήσει ο διάβολος!!! ‘’Κόκαλο’’ ο Δεσπότης επάνω στο σαμάρι. Μα αμέσως αντιλήφθηκε την αφέλεια του αγωγιάτη. Εξ άλλου ο μακαριστός Μητροπολίτης Χρυσόστομος Δασκαλάκης, ήταν γνωστός και για το χιούμορ που τον διέκρινε. Αμέσως ξεπέζεψε και πήγε και χάϊδεψε τη χαίτη του αλόγου. Στη συνέχεια έκανε το σταυρό του και σταύρωσε το άλογο. Αμέσως το ζώο ημέρεψε και το ταξείδι συνεχίστηκε ομαλά μέχρι τέλους. Στο μεταξύ ο αυθόρμητος αλλά αγνός αγωγιάτης , κατάλαβε τη γκάφα του και ζήτησε συγνώμη από τον Μητροπολίτη. Δεν πειράζει παιδί μου του είπε αυτός, κανένας μας δεν είναι αναμάρτητος και τον ευλόγησε. Η Παναγία το επέτρεψε αυτό σήμερα εξ αιτίας των αμαρτιών μας και για να μας δείξει την οδό της μετανοίας.

-Την ιστορία αυτή την είχα ακούσει στη γειτονιά που γενήθηκα και μεγάλωσα ,από τον ίδιο τον αείμνηστο μπάρμπα Κώστα, μαζί με άλλες ιστορίες από τα χρόνια τα παλιά. Σε μια γειτονιά, όπως όλες τότε οι γειτονιές της Βαλύρας, όπου στα χρόνια εκείνα της αθωότητας,υπήρχε ανθρωπιά και άγγιγμα ψυχής.

Γιάννης Ερρίκου Λινάρδος

Αύγουστος 1858, αναβιώνουν τα Ολύμπια - 1984 αναβιώνουν τα Ιθωμαία

19 Αυγούστου 1858: Με διάταγμα αναβιώνουν στην Ελλάδα οι «Ολύμπιοι» (Ολυμπιακοί) Αγώνες
Το 1984 αναβίωσαν τα Ιθωμαία στην Αρχαία Μεσσήνη

Τα Ιθωμαία,εφάμιλλα και ισάξια των Ολυμπίων στην αρχαιότητα,έπαψαν να τελούνται στην Αρχαία Μεσσήνη μετά την επιδρομή των Βανδάλων του Αλάριχου και αναβίωσαν το 1984 από τους τοπικούς πολιτιστικούς φορείς της περιοχής,με την αμέριστη συμπαράσταση της τότε υπουργού πολιτισμού Μελίνας Μερκούρη.Ήταν  για μια 30ετία περίπου,μια όαση πολιτισμού για την περιοχή με σημείο αναφοράς τις ιστορικές παραδόσεις της Αρχαίας Μεσσήνης και με βασικό παράγοντα την ερασιτεχνική δημιουργία,που αδιαφιλονίκητα αποτελεί το συστατικό στοιχείο του πολιτισμού μας.

Τα Ιθωμαία σφυριλάτησαν το Ολυμπιακό ιδεώδες

Για την ιστορία αξίζει να αναφέρουμε ότι ήταν μεγάλη η συμβολή τους στην σφυριλάτηση του Ολυμιακού ιδεώδους,αφού πρώτοι οι Μεσσήνιοι Ολυμπιονίκες αρνήθηκαν τα χρηματικά έπαθλα που δίνονταν στους νικητές έως τότε και έκτοτε καθιερώθηκε ως έπαθλο το στεφάνι από κότινο ελιάς.

Σήμερα κάποιοι θέλουν να καταργήσουν την πανάρχαια αυτή ετήσια εορτή της Αρχαίας Μεσσήνης,που που η αναβίωσή της  το 1984 έγινε μέσα σε κλίμα έντονης συγκίνησης και θαυμασμού,για την πολιτιστική μας κληρονομιά.

Με την ευκαιρία της  επετείου της 19ης Αυγούστου 1858, δημοσιεύουμε το παρακάτω άρθρο για να φρεσκαριστούν 

λίγο οι μνήμες

Ολυμπιακοί Αγώνες

Για τους αρχαίους αγώνες, δείτε: 

Ολυμπιακοί αγώνες στην αρχαιότητα

Το σύμβολο των Ολυμπιακών Αγώνων

Οι Ολυμπιακοί Αγώνες είναι αθλητική διοργάνωση πολλών αγωνισμάτων που γίνεται κάθε τέσσερα χρόνια. Η καταγωγή των αγώνων είναι η Αρχαία Ελλάδα, και έχουν αναβιωθεί από τον Γάλλο βαρώνο Πιέρ ντε Κουμπερτέν στα τέλη του 19ου αιώνα. Οι Αγώνες της Ολυμπιάδας, γνωστοί και ως Θερινοί Ολυμπιακοί, τελούνται κάθε τέσσερα χρόνια από το 1896 και μετά, με εξαίρεση τις χρονιές κατά τη διάρκεια των Παγκόσμιων πολέμων. Το 1924 άρχισαν ειδικοί Ολυμπιακοί Αγώνες, οι Χειμερινοί Ολυμπιακοί, για χειμερινά αθλήματα. Από το 1994 οι χειμερινοί αγώνες δεν γίνονται πια την ίδια χρονιά με τους Θερινούς Ολυμπιακούς.

Βροχή από πεφταστέρια το βράδυ της Παρασκευής

Θα κορυφωθεί η βροχή αστεριών ή αλλιώς βροχή των Περσείδων η οποία έχει ξεκινήσει ήδη από τις 26 Ιουλίου και πρόκειται να κορυφωθεί στο τέλος της εβδομάδας, όπου σύμφωνα με επιστήμονες, θα πέφτουν 100 αστέρια την ώρα!

Οι Περσείδες είναι απομεινάρια ενός κομήτη, μέχρι και σε μορφή σκόνης, τα οποία συναντά η Γη μία φορά το χρόνο στις αρχές Αυγούστου. Ονομάζονται Περσείδες επειδή το ακτινοβόλο σημείο τους προβάλλεται στον αστερισμό του Περσέα, έρχονται δηλαδή από αυτή την κατεύθυνση.

Για να απολαύσετε το υπέροχο θέαμα πρέπει να πάτε μακριά από περιοχές με πολλά φώτα.

Η κατεύθυνση που θα πρέπει να κοιτάξετε είναι βορειοανατολική αλλά οι επιστήμονες τονίζουν ότι υπάρχουν πιθανότητες να μην γίνει τίποτα αντιληπτό.

ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΠΕΡΣΕΙΔΕΣ

Οι Περσείδες είναι μια βροχή διαττόντων (μετέωρα ή πεφταστέρια όπως είναι κοινώς γνωστά στην παράδοση, όπου όταν βλέπεις ένα μπορείς να κάνεις μια ευχή που θα πραγματοποιηθεί). Στην πραγματικότητα δεν είναι αστέρια που «πέφτουν». Πρόκειται για μικρά κομμάτια (μέχρι και σε μορφή σκόνης) τα οποία είναι απομεινάρια του κομήτη Σουίφτ-Τάτλ (109P/Swift-Tuttle) και όταν εισέρχονται στην ατμόσφαιρα της Γης με τεράστιες ταχύτητες καίγονται εξαιτίας της τριβής με την ατμόσφαιρα μέσα σε δευτερόλεπτα. Όποια από αυτά είναι αρκετά μεγάλα ώστε να φτάσουν στην επιφάνεια της Γης ονομάζονται μετεωρίτες, ενώ όσα είναι τόσο λαμπρά που φαίνονται να σχίζουν τον ουρανό ονομάζονται βολίδες. Συνήθως στο μέγιστο της βροχής πέφτει ένα μετέωρο το λεπτό. Ονομάζονται Περσείδες, επειδή το ακτινοβόλο σημείο τους προβάλλεται στον αστερισμό Περσέα, φαίνεται δηλαδή σαν να έρχονται από την κατεύθυνση αυτή.
Το μεγαλύτερο μέρος του υλικού αυτού από τον κομήτη Σουίφτ-Τάτλ περιπλανάται στον διαπλανητικό χώρο εδώ και χίλια περίπου χρόνια αφότου εγκατέλειψε τον κομήτη. Υπάρχει ωστόσο και μία σχετικώς νέα συνιστώσα, μία λωρίδα υλικού που αποσπάσθηκε από τον κομήτη το έτος 1862. Ο ρυθμός των μετεώρων όταν η Γη συναντήσει αυτή την, πυκνή ακόμα, λωρίδα είναι πολύ υψηλότερος από ό,τι κατά την υπόλοιπη βροχή.
Αναφέρονται παρατηρήσεις των Περσείδων εδώ και περίπου 20 αιώνες, με αρχαιότερη αναφερόμενη από την Άπω Ανατολή. Μία λαϊκή ονομασία της βροχής αυτής σε Ρωμαιοκαθολικές χώρες είναι «Δάκρυα του Αγίου Λαυρεντίου», καθώς στις 10 Αυγούστου τιμάται η μνήμη του μαρτυρίου του.
Η αρχή της βροχής είναι ορατή από τα μέσα Ιουλίου κάθε χρόνο, με την κορύφωση μεταξύ 9 και 14 Αυγούστου, οπότε ο ρυθμός των μετεώρων φθάνει τα 60 και πλέον ανά ώρα. Εξαιτίας της τροχιάς του κομήτη, από την οποία εξαρτάται η θέση του ακτινοβόλου σημείου, οι Περσείδες παρατηρούνται κυρίως να διασχίζουν το Βόρειο Ημισφαίριο της ουράνιας σφαίρας. Καθώς συμβαίνει με όλους τους διάττοντες αστέρες, ο ρυθμός τους μεγιστοποιείται κατά το χρονικό διάστημα αμέσως πριν την αυγή. Το 2009, ο μέγιστος Ζενίθιος Ωριαίος Ρυθμός προβλέφθηκε σε περίπου 120.

NEWSIT